-18

        • Przedmiotowy system oceniania z przyrody

        •               

          PPROPOZYCJA PRZEDMIOTOWEGO SYSTEMU OCENIANIA. KLASA 4

           

          Nr i temat lekcji

           

          Wymagania podstawowe

          Uczeń:

          Wymagania ponadpodstawowe

          Uczeń:

          ocena dopuszczająca

          ocena dostateczna

          ocena dobra

          ocena bardzo dobra

          ocena celująca

          Dział 1. PRZYRODA I JA

           

          1. Czym będziesz się zajmować na lekcjach przyrody?

          - określa, czym jest przyroda,

          - wskazuje składniki przyrody                        w otoczeniu,

          - podaje przykłady ożywionych                      i nieożywionych składników przyrody.

          - wskazuje i nazywa wytwory działalności człowieka.

          - podaje przykłady powiązań między składnikami przyrody.

          - uzasadnia, że człowiek jest składnikiem przyrody.

          -wyjaśnia, w jaki sposób człowiek jest zależny od nieożywionych składników przyrody.

          2. Sposoby poznawania przyrody

          - wskazuje źródła wiedzy o przyrodzie.

          - podaje przykłady organizmów lub obiektów, których obserwacja dostarcza nowych informacji                o przyrodzie.

          - podaje przykłady pytań zainspirowanych obserwacjami przyrody.

           

          - wyjaśnia, dlaczego obserwacje są niezbędne w poznawaniu przyrody.

          -uzasadnia, dlaczego do informacji podanych                      w internecie należy podchodzić bardzo rozważnie.

          3. Co jest pomocne                   w poznawaniu przyrody?

          - wyjaśnia, dlaczego zmysłem smaku                  i węchu należy rozważnie posługiwać się podczas poznawania przyrody,

          -wymienia przyrządy ułatwiające poznawanie przyrody.

          - podaje nazwy zmysłów człowieka umożliwiających poznawanie przyrody.

           

          - wskazuje możliwości wykorzystania lornetki, lupy, mikroskopu podczas obserwacji przyrodniczych.

           

          - określa rolę mapy, planu, kompasu w poznawaniu przyrody.

          -podaje przykłady wykorzystania wszystkich zmysłów w obserwacjach przyrodniczych.

          4. Jak zobaczyć to, co niewidoczne gołym okiem?

          - wskazuje w mikroskopie okular i obiektywy.

           

          - obsługuje szkolny mikroskop optyczny.

          - oblicza powiększenie obrazu w mikroskopie,

          - wskazuje i nazywa części mikroskopu optycznego.

          - opisuje sposób działania mikroskopu optycznego.

          - wyjaśnia, dlaczego mikroskop optyczny powiększa bardziej niż lupa,

          - porównuje możliwości mikroskopu optycznego              i elektronowego.

          5. Jak obserwować preparat pod mikroskopem?

          - opisuje etapy przygotowywania preparatu nietrwałego.

          - wykonuje proste nietrwałe preparaty mikroskopowe.

          - podaje przykłady trwałych                          i nietrwałych preparatów mikroskopowych.

          - wykonuje rysunki obserwowanych preparatów, zgodnie z regułami.

          - wyjaśnia, jaki musi być preparat mikroskopowy, by nadawał się do obserwacji.

          6. Jak planować, prowadzić i dokumentować obserwacje?

          - podaje przykłady prowadzenia obserwacji przyrodniczych,

          - prezentuje sposoby dokumentowania obserwacji przyrodniczych.

          - określa, czym jest obserwacja przyrodnicza,

          - podaje przykłady obserwacji krótkoterminowych      i długoterminowych.

          - wyjaśnia, dlaczego nie należy zrywać rośliny lub karmić zwierząt podczas ich obserwacji.

           

          - opisuje kartę obserwacji.

          - uzasadnia, dlaczego na podstawie pojedynczej obserwacji nie należy wyciągać wniosków.

          7. Czym jest doświadczenie przyrodnicze?

          - podaje przykłady pytań, na które można uzyskać odpowiedź, prowadząc doświadczenia,

          - opisuje cechy dobrego przyrodnika.

          - wypełnia poprawnie kartę doświadczenia,

          - wymienia zasady, których należy przestrzegać podczas prowadzenia doświadczenia.

          - opisuje proste doświadczenia, dzięki którym można dobyć nową wiedzę,

          - wymienia punkty, które powinna zawierać karta doświadczenia,

          - uzasadnia, dlaczego prawdziwy przyrodnik jest cierpliwy, systematyczny                 i rzetelny.

          - uzasadnia, dlaczego samodzielnie przeprowadzona obserwacja                    i doświadczenie są najważniejszym źródłem wiedzy            o przyrodzie,

          - wyjaśnia, czym różni się w zestawie doświadczalnym próba kontrolna od próby badawczej.

          - konstruuje kartę doświadczenia do wybranego przez siebie tematu               i uzupełnia ją po samodzielnie przeprowadzonym doświadczeniu.

          8. Powtórzenie działu „Przyroda i ja”

          - opisuje, w jaki sposób można poznawać przyrodę,

          - wymienia źródła wiedzy o przyrodzie,

          - uzasadnia stwierdzenie: podczas poznawania przyrody należy ostrożnie wykorzystywać zmysł smaku,

          - wymienia przyrządy ułatwiające poznawanie przyrody,

          - wykonuje proste nietrwałe preparaty mikroskopowe,

          - podaje przykłady prowadzenia obserwacji przyrodniczych.

          - wymienia zmysły, które pomagają                    w obserwacjach przyrodniczych,

          - obsługuje szkolny mikroskop optyczny,

          - prezentuje sposoby dokumentowania obserwacji przyrodniczych,

          - wymienia zasady, których należy przestrzegać podczas prowadzenia doświadczenia.

          - podaje przykłady powiązań między składnikami przyrody,

          - wyjaśnia, dlaczego obserwacje są niezbędne                     w poznawaniu przyrody,

          - wskazuje możliwości wykorzystania lornetki, lupy, mikroskopu podczas obserwacji przyrodniczych,

          - podaje przykłady trwałych i nietrwałych preparatów mikroskopowych.

           

          - określa rolę mapy, planu, kompasu w planowaniu wycieczki,

          - wykonuje rysunki obserwowanych preparatów, zgodnie z regułami,

          - uzasadnia, dlaczego samodzielnie przeprowadzona obserwacja                        i doświadczenie są najważniejszym źródłem wiedzy                 o przyrodzie.

           

          - wyjaśnia, w jaki sposób człowiek jest zależny od składników przyrody,

          - wyjaśnia, dlaczego mikroskop optyczny powiększa bardziej niż lupa,

          - porównuje możliwości mikroskopu optycznego                   i elektronowego,

          - wyjaśnia, jaki musi być preparat mikroskopowy, aby nadawał się do obserwacji,

          -uzasadnia, dlaczego na podstawie pojedynczej obserwacji nie należy wyciągać wniosków,

          -rozwiązuje poprawnie test podstawowy (A lub B) i dodatkowo test trudny (T).

          Dział 2 – JA, ROŚLINY I ZWIERZĘTA

           

          9. Jak się uczyć             i po co?

          - wymienia czynniki ułatwiające naukę,

          - rozpoznaje właściwe warunki do nauki,

          - opisuje właściwie urządzone miejsce do nauki.

          - określa znaczenie uczenia się,

          - podaje podstawowe zasady uczenia się.

          - wyjaśnia, dlaczego warto się uczyć i zdobywać nowe umiejętności.

           

          - wyjaśnia, dlaczego niewłaściwa postawa ciała niekorzystnie wpływa na uczenie się.

           

          - wyjaśnia co oznaczają określenia: pozytywne nastawienie do nauki, własna chęć poznania, systematyczność.

          10. Z kim spotykasz się               w szkole?

          - wymienia sytuacje                   i czynniki dobrze wpływające na samopoczucie w szkole.

          - podaje przykłady pomocy osobie niepełnosprawnej.

          - wskazuje problemy, jakie miałaby osoba poruszająca się w szkole na wózku,

          -wskazuje cechy osoby powszechnie lubianej.

          - wymienia rodzaje zachowań przyjaznych w stosunku do innych osób.

           

          - proponuje sposoby pomocy niepełnosprawnej osobie i wskazuje, w jaki sposób ona może pomóc innym.

          11. W szkole opiekujesz się roślinami i zwierzętami

          - wymienia nazwy zwierząt hodowanych           w pracowni przyrodniczej,

          - podaje nazwy roślin występujących w pracowni przyrodniczej,

          - wskazuje różne źródła informacji o roślinach                i zwierzętach.

          - podaje przykłady ssaków, ptaków, ryb.

           

          - podaje cechy charakterystyczne ssaków, ptaków              i ryb,

          - opisuje na wybranym przykładzie obowiązki opiekuna hodowli szkolnej.

          - wyjaśnia, jaką funkcję spełniają hodowle roślin i zwierząt.

           

          - ustala, na podstawie różnych źródeł informacji wymagania życiowe dwóch, dowolnie wybranych roślin.

          12. Zwierzęta w naszych domach

          - wymienia zwierzęta najczęściej trzymane w domach,

          - podaje zasady dbałości o zwierzęta,

          - wymienia różne źródła informacji o wybranych zwierzętach.

          - podaje przykłady zwierząt niebezpiecznych dla ludzi.

          - określa, dlaczego nie każde zwierzę jest bezpieczne dla ludzi,

          - wskazuje                    różne źródła informacji                   o wybranych zwierzętach i korzysta z nich.

          - uzasadnia, dlaczego nie wszystkie zwierzęta można trzymać w domu.

           

          - ustala, na podstawie różnych źródeł informacji wymagania życiowe dwóch, dowolnie wybranych zwierząt domowych.

          13. Jak jest zbudowana roślina?

          - wymienia organy roślinne i wskazuje je w roślinie,

          - omawia podstawowe funkcje korzeni, łodyg, liści i kwiatów.

          - określa potrzeby życiowe roślin.

          -wskazuje elementy męskie i żeńskie w kwiecie,

          -wykazuje związek budowy z funkcją organów roślinnych.

          - podaje przykłady szczególnych funkcji pełnionych przez niektóre korzenie, łodygi i liście.

           

          - opisuje budowę         i rolę kłączy, bulw, cebul i liści pułapkowych.

          14. Rośliny są ozdobą domu

          - wymienia rośliny doniczkowe najczęściej trzymane w domach,

          - opisuje zasady dbałości        o rośliny doniczkowe,

          - wskazuje różne źródła informacji o wybranych roślinach,

          - uzasadnia, dlaczego po kontakcie z roślinami doniczkowymi zawsze należy myć ręce.

          - właściwie przesadza i sadzi rośliny doniczkowe.

           

          - uzasadnia, dlaczego należy roślinę doniczkową przesadzać                   i nawozić,

          - wskazuje                   różne źródła informacji o wybranych roślinach i korzysta z nich.

          - wyjaśnia, dlaczego należy poznać naturalne środowisko rośliny doniczkowej.

           

          - projektuje album prezentujący rośliny niebezpieczne dla ludzi.

          15. Powtórzenie działu „Ja, rośliny i zwierzęta”

          - opisuje właściwie urządzone miejsce do nauki,

          - wymienia sytuacje              i czynniki dobrze wpływające na samopoczucie w szkole,

          - wskazuje różne źródła informacji o roślinach                i zwierzętach,

          - wymienia organy roślinne i wskazuje je w roślinie,

          - określa potrzeby życiowe roślin,

          - opisuje zasady dbałości o rośliny doniczkowe,

          - uzasadnia, dlaczego po kontakcie z roślinami doniczkowymi zawsze należy myć ręce.

          - podaje podstawowe zasady uczenia się,

          - podaje przykłady ssaków, ptaków, ryb,

          - podaje nazwy roślin występujących w pracowni przyrodniczej,

          -opisuje podstawowe funkcje korzeni, łodyg, liści i kwiatów,

          - właściwie przesadza i sadzi rośliny doniczkowe.

           

          - wyjaśnia, dlaczego warto się uczyć i zdobywać nowe umiejętności,

          - wymienia rodzaje zachowań przyjaznych w stosunku do innych osób,

          - wskazuje problemy, jakie miałaby osoba poruszająca się            w szkole na wózku inwalidzkim,

          - opisuje na wybranym przykładzie obowiązki opiekuna hodowli szkolnej,

          - określa, dlaczego nie każde zwierzę jest bezpieczne dla ludzi,

          - wskazuje różne źródła informacji o wybranych zwierzętach i korzysta z nich.

          - wyjaśnia, jaką funkcję spełniają hodowle roślin i zwierząt,

          - podaje przykłady szczególnych funkcji pełnionych przez niektóre korzenie, łodygi i liście,

          - wykazuje związek budowy z funkcją organów roślinnych,

          - wyjaśnia, dlaczego należy poznać naturalne środowisko rośliny doniczkowej.

           

          - wyjaśnia co oznaczają określenia: pozytywne nastawienie do nauki, własna chęć poznania,

          - ustala, na podstawie różnych źródeł informacji wymagania życiowe dwóch, dowolnie wybranych roślin          i zwierząt,

          - omawia budowę  i rolę kłączy, bulw, cebul i liści pułapkowych,

          - prezentuje samodzielnie wykonany album roślin niebezpiecznych dla ludzi,

          - rozwiązuje poprawnie test podstawowy (A lub B) i dodatkowo test trudny (T).

          Dział 3 – KUCHNIA JAKO LABORATORIUM

           

          16. Świat jest zbudowany                  z substancji

          - wymienia stany skupienia substancji,

          - wymienia przykłady substancji w określonych stanach skupienia.

          - prezentuje za pomocą modelu budowę drobinową gazów, cieczy             i ciał stałych,

          podaje przykłady ciał sprężystych, plastycznych             i kruchych.

          - podaje właściwości gazów, cieczy i ciał stałych.

           

          - uzasadnia, posługując się modelem drobinowym, dlaczego gazy są ściśliwe, ciecze bardzo mało ściśliwe, a ciała stałe nieściśliwe.

          - wykorzystuje model drobinowy do opisu właściwości gazów, cieczy                i ciał stałych.

          17. Co się dzieje podczas gotowania obiadu?

          - rozróżnia pojęcia parowanie i wrzenie.

           

          - wyjaśnia zjawisko przewodnictwa cieplnego.

           

          - wymienia przykłady substancji dobrze i źle przewodzącej ciepło.

           

          - wymienia własności wody wrzącej i wody w temperaturze pokojowej,

          - wyjaśnia własności danej substancji na podstawie jej budowy i zastosowania w danym przedmiocie.

          - opisuje dowolne ciało fizyczne               z punktu widzenia zastosowania substancji                  z której jest zbudowane

          18. Czy woda mineralna to tylko woda?

          - opisuje własności mieszaniny jednorodnej,

          - wymienia substancję rozpuszczalną                          i rozpuszczalnik                 w wybranym roztworze.

          - wyjaśnia zjawisko dyfuzji.

          - podaje sposoby zwiększenia rozpuszczalności substancji.

          - podaje przykłady pozytywnych                     i negatywnych skutków dyfuzji          w otaczającej przyrodzie.

          - projektuje kartę pracy doświadczenia nt. Jak przyspieszyć rozpuszczanie się cukru w wodzie?

          19. Jak powstają kryształy?

          - odróżnia mieszaninę jednorodną od niejednorodnej;

          - wymienia dwa sposoby rozdzielania mieszanin jednorodnych: krystalizację i odparowanie.

          - określa roztwór nasycony                      i nienasycony;

          - wymienia powiązane ze sobą przemiany odwracalne: krystalizację                 i rozpuszczanie.

          - opisuje zjawiska krystalizacji                 i rozpuszczania.

           

          - porównuje zjawiska krystalizacji                       i odparowania.

          - opisuje sposoby otrzymywania roztworów nasyconych                   z nienasyconych           i odwrotnie,

          - projektuje kartę pracy doświadczenia nt. Otrzymywanie kryształów.

          20. Do czego służy sito?

          - wyjaśnia pojęcie mieszaniny niejednorodnej

          - podaje przykłady mieszanin niejednorodnych.

          - wymienia sposoby rozdzielania mieszanin niejednorodnych.

          - proponuje sposoby rozdzielania określonych mieszanin niejednorodnych.

          - wyjaśnia pojęcie zawiesina,

          - sporządza                       z wymienionych składników mieszaniny niejednorodne.

          -wymienia nazwy i przykłady innych mieszanin niejednorodnych np. dym, piana, emulsja

          21. Jak lód zamienia się w wodę, a woda w lód?

          - nazywa stany skupienia wody (ciekły i stały).

           

          - podaje temperaturę topnienia lodu              i krzepnięcia wody,

          - wymienia nazwy zjawisk towarzyszących zmianom stanu skupienia wody.

          - wyjaśnia różnice między topnieniem                 i rozpuszczaniem.

           

          - omawia zjawiska topnienia i krzepnięcia w świetle cząsteczkowej budowy materii.

          - opisuje zjawiska topnienia                      i krzepnięcia na przykładach innych niż woda i lód

          22. Kiedy woda paruje, a kiedy się skrapla?

          - wyjaśnia proces parowania i skraplania,

          - podaje przykłady parowania i skraplania wody.

          - wyjaśnia obie przemiany jako przemiany odwracalne.

          - wymienia sposoby zwiększenia szybkości parowania.

          - wyjaśnia zjawiska parowanie i skraplanie wody i wskazuje je           w otaczającej przyrodzie.

          - wyjaśnia, w jaki sposób została opracowana przez Celsjusza skala temperatury.

          23. Co wiesz o gotowaniu jaj i pieczeniu ciasta?

          - podaje przykłady przemian nieodwracalnych.

          - wykonuje doświadczenie według opisu.

          - prowadzi obserwację doświadczenia,

          - definiuje przemianę nieodwracalną.

          - wyciąga wnioski             z obserwacji,

          - odróżnia obserwacje od wniosków.

          - projektuje                   i omawia doświadczenia prezentujące przemiany nieodwracalne.

          24. Powtórzenie działu: Kuchnia jako laboratorium

          -podaje przykłady ciał stałych, cieczy i gazów,

          -podaje przykłady ciał sprężystych, plastycznych i kruchych,

          -wymienia mieszaniny jednorodne                               i niejednorodne znane           z życia codziennego,

          - podaje przykłady przemian odwracalnych          i nieodwracalnych spotykanych w życiu codziennym.

          -wymienia nazwy zjawisk towarzyszących zmianom stanu skupienia wody,

          -rozróżnia parowanie             i wrzenie,

          -podaje przykłady substancji metalicznych               i niemetalicznych.

          -omawia model drobinowej budowy materii,

          -podaje przykłady zastosowania różnych substancji w przedmiotach codziennego użytku odwołując się do właściwości tych substancji,

          - rozróżnia topnienie                 i rozpuszczanie.

          -proponuje sposoby rozdzielania mieszanin jednorodnych i niejednorodnych,

          -podaje i bada doświadczalnie czynniki wywołujące zmiany stanu skupienia wody.

          - projektuje                   i omawia doświadczenia,

          -rozwiązuje poprawnie test podstawowy (A lub B) i dodatkowo test trudny (T).

          Dział 6 –PRZYRODA SIĘ ZMIENIA

           

          25. Obserwujesz zmiany położenia Słońca na niebie.

           

          - wyjaśnia pojęcia widnokrąg i linia widnokręgu,

          - podaje przykłady świadczące o pozornych zmianach położenia Słońca na niebie.

          - podaje przykłady świadczące o dobowym rytmie życia.

          - określa długość dnia (czas od wschodu do zachodu Słońca),

          - wyjaśnia znaczenie pojęć: wschód Słońca, górowanie Słońca, zachód Słońca.

          - charakteryzuje widnokrąg             w mieście i na wsi,

          - rysuje drogę Słońca nad widnokręgiem         w różnych porach roku,

          - wyjaśnia zależność długości dnia od długości drogi Słońca nad widnokręgiem.

          - omawia i uzasadnia zależność między wielkością widnokręgu,                        a wysokością, na jakiej się znajduje obserwator,

          - analizuje zależność między długością cienia a wysokością Słońca nad widnokręgiem.

          - wyjaśnia przyczyny zmian położenia Słońca na niebie w ciągu dnia.

          - wyjaśnia, dlaczego zmienia się wielkość widnokręgu                w zależności od punktu obserwacji.

          26. Jakie zmiany przynoszą pory roku.

           

          - wymienia cechy  pogody charakterystyczne dla danej pory roku,

          - podaje zmiany zachodzące w przyrodzie w różnych porach roku.

          - wymienia daty rozpoczynające kalendarzowe pory roku, 

          - określa wpływ wysokości Słońca nad widnokręgiem na porę roku               i porę dnia.

           - tłumaczy pojęcia równonoc wiosenna                      i jesienna

          - podaje przykłady świadczące o rocznym rytmie życia przyrody.

          - rysuje drogę Słońca nad widnokręgiem w różnych porach roku,

          - wyjaśnia zależność długości dnia od długości drogi Słońca nad widnokręgiem

          - przewiduje przyrodnicze konsekwencje opóźnienia lub przyspieszenia termalnej pory roku.

          27. Dlaczego koła pociągu stukają o szyny?

          - podaje przykłady rozszerzalności temperaturowej cieczy                  i gazów.

          - wyjaśnia rozszerzalność temperaturową ciał stałych                    i cieczy na podstawie drobinowej budowy materii.

          - podaje przykłady rozszerzalności temperaturowej ciał stałych.

          - opisuje budowę termometru cieczowego,

           

          - wymienia korzystne                     i niekorzystne zjawiska związane z rozszerzalnością temperaturową ciał.

          28. Jak woda krąży w przyrodzie?

          - określa stan skupienia wody,

          - opisuje zjawiska parowania i skraplania, topnienia i krzepnięcia wody.

          - wyjaśnia, skąd się bierze para wodna                     w powietrzu,

          - omawia krążenie wody                          w przyrodzie.

          - wyjaśnia zjawiska zmian stanu skupienia wody.

          - omawia proces powstawania chmur i opadów.

          - korzysta                      z informacji znajdujących się               w atlasach, słownikach, poradnikach, internecie,

          -rozwiązuje trudniejsze zadania.

          29. Dlaczego lód pływa?

          - podaje przykłady przemian odwracalnych topnienia i krzepnięcia,

          - wymienia skutki zamarzania wody.

          - wykonuje doświadczenie według opisu.

          - porównuje zmiany objętości parafiny i wody podczas krzepnięcia,

          - prowadzi obserwacje doświadczenia.

          - wyjaśnia skutki zamarzania wody,

          - odróżnia obserwacje od wniosków.

          - wyjaśnia zmiany objętości parafiny  i wody podczas krzepnięcia,

          - uzasadnia, dlaczego lód nie tonie w wodzie.

          30. Jakie są właściwości powietrza?

          - określa stan skupienia           i właściwości powietrza,

          - wymienia składniki powietrza.

          - przedstawia właściwości ciepłego                            i zimnego powietrza

          - podaje przykłady dyfuzji substancji w powietrzu.

          - wyjaśnia pojęcie ciśnienie atmosferyczne,

          - opisuje                           i przedstawia na schemacie zjawisko dyfuzji substancji                    w gazach.

          - odróżnia zjawisko unoszenia się ciepłego powietrza od dyfuzji,

          - planuje doświadczenia wykazujące istnienie powietrza.

          - opisuje praktyczne zastosowanie zjawiska unoszenia się ciepłego powietrza

          31. Powtórzenie działu: Przyroda się zmienia

          - określa czas trwania dnia i nocy,

          - wymienia pory roku                i daty ich rozpoczęcia,

          - wymienia składniki powietrza i określa jego stan skupienia,

          - przedstawia skutki zamarzania wody                 w przyrodzie.

          - podaje przykłady dyfuzji substancji               w powietrzu,

          - omawia zmiany zachodzące                 w każdej porze roku.

          - omawia wędrówkę” Słońca nad widnokręgiem,

          - przedstawia zjawisko krążenie wody                         w przyrodzie.

          - omawia skutki rozszerzalności temperaturowej ciał,

          - omawia zjawisko dyfuzji na przykładach i przedstawia na schemacie.

          - rozwiązuje poprawnie test podstawowy (A lub B) i dodatkowo test trudny (T)

          Dział 5 – POGODA JEST ZAWSZE

           

          32. Jak zmierzyć temperaturę powietrza i ciśnienie atmosferyczne?

          - wymienia składniki pogody,

          - podaje nazwy urządzeń do pomiaru ciśnienia              i temperatury.

          - wymienia jednostki ciśnienia                     i temperatury.

          - odczytuje wartość ciśnienia        i temperatury            z odpowiednich przyrządów.

          - podaje przykłady prognozy krótkoterminowej i długoterminowej,

          - wykonuje proste obliczenia różnicy temperatur i zmian ciśnienia.

          - przewiduje prognozę pogody na podstawie wartości temperatury                  i ciśnienia.

          33. Jak zmierzyć wilgotność powietrza i siłę wiatru?

          - podaje nazwy urządzeń służących do pomiaru wilgotności powietrza             i siły wiatru.

          - opisuje zasadę działania wiatromierza,

          - zapisuje wartość wilgotności powietrza i siły wiatru.

          - buduje prosty wiatromierz,

          - odczytuje wartość wilgotności                     z higrometru.

          - wymienia przykładowe nazwy wiatru w zależności od jego prędkości.

          - wyjaśnia zasadę działania dawnych higrometrów.

          34. Jak powstają opady i osady atmosferyczne?

          - wymienia rodzaje opadów atmosferycznych,

          - wymienia rodzaje osadów atmosferycznych.

          - wyjaśnia zjawisko mgły.

          - wyjaśnia sposób mierzenia opadów atmosferycznych.

          - wyjaśnia sposób powstawania poszczególnych opadów i osadów atmosferycznych.

          - opisuje, korzystając                           z różnych źródeł informacji, nietypowe zjawiska atmosferyczne zachodzące na świecie.

          35. Dlaczego tęcza jest kolorowa?

          - określa warunki niezbędne do powstania tęczy,

          - wymienia barwy wchodzące w skład światła białego.

          - podaje przykłady znaczenia barw            w przyrodzie.

          - wyjaśnia zjawisko powstawania tęczy,

          - proponuje doświadczenie wykazujące, że światło białe nie jest jednorodne.

          - wyjaśnia od czego zależy barwa przedmiotów,

          - wyjaśnia dlaczego zimą ubieramy się               w ciemne kolory,                  a latem w jasne.

          - wyjaśnia zjawisko rozszczepienia światła białego.

          36. Co jest przyczyną burzy?

          - demonstruje prosty sposób elektryzowania ciała,

          - podaje zasady postępowania w czasie burzy.

          - opisuje sposób zabezpieczania budynków przed skutkami wyładowań atmosferycznych.

          - wyjaśnia przyczynę występowania ładunków elektrycznych         w chmurach,

          - wyjaśnia, kiedy dochodzi do wyładowania atmosferycznego.

          - opisuje historię wynalezienia piorunochronu.

          - opisuje zasadę działania piorunochronu.

          37. Czy pogodę można przewidzieć?

          - wymienia składniki pogody omawiane w prognozie pogody,

          - rysuje graficzne symbole pogody poszczególnych składników pogody.

          - wyjaśnia znaczenie prognozy pogody dla planowania zajęć i ubioru przez ludzi,

          - opisuje znaki synoptyczne jako graficzne oznaczenia elementów pogody.

          - prezentuje za pomocą graficznych symboli pogody podaną tekstem prognozę pogody podaną tekstem.

          - interpretuje mapy synoptyczne, określając znaczenie poszczególnych znaków.

          - prezentuje prognozę pogody na podstawie samodzielnie opracowanej mapy pogody.

          38. Prowadzisz kalendarz pogody.

           

          - obserwuje i nazywa stan poszczególnych składników pogody

          - zapisuje parametry pogody obserwowane           w ciągu dnia.

           

          - opisuje w kilku zdaniach obserwowaną pogodę w ciągu       1 dnia,

          - stosuje liczby               i znaki umowne konieczne do obserwacji pogody

          - uzasadnia konieczność prowadzenia dzienniczka pogody w każdej porze roku.

          - omawia system informacji meteorologicznej na świecie,

          - wymienia najważniejszą instytucję, gdzie opracowuje się prognozę pogody dla całej Polski.

          - na podstawie uproszczonej mapy synoptycznej, opisuje pogodę w danym miejscu.

          - na podstawie szczegółowego opisu pogody, zapisuje w tabeli stan pogody stosując znaki umowne.

          - przeprowadza analizę tygodniowego  dzienniczka pogody                     i porównuje z tym samym okresem  w  latach poprzednich (sprawdza                      w Internecie prognozy pogody podawane                     w latach ubiegłych),

          - wyciąga wnioski dotyczące zmian pogody.

          39. Powtórzenie działu „Pogoda jest zawsze”

          - wymienia trzy składniki pogody i podaje nazwy jednostek, w których odczytuje się ich wartość,

          - wymienia zjawiska atmosferyczne często występujące w Polsce,

          - podaje zasady bezpiecznego zachowania się podczas burzy.

          - podaje przykłady wyładowań elektrycznych, które można obserwować w życiu codziennym.

          - podaje trzy przykłady sytuacji, w których jest przydatna znajomość prognozy pogody na następny dzień,

          - wyjaśnia, od czego zależy kolor danego przedmiotu,

          - wyjaśnia, w jakie obiekty najczęściej uderzają pioruny.

          - wyjaśnia przyczyny występowania opadów deszczu,

          - podaje okoliczności, w jakich dochodzi do uderzenia pioruna.

           

          - na podstawie wartości temperatury                       i ciśnienia przewiduje prognozę pogody,

          - wyjaśnia zjawisko rozszczepienia światła białego,

          - prezentuje prognozę pogody na podstawie samodzielnie opracowanej mapy pogody,

          - rozwiązuje poprawnie test podstawowy (A lub B) i dodatkowo test trudny (T).

          Dział 6 – WYCIECZKA PO OKOLICY

           

          40 Jak wyznaczyć kierunki geograficzne?

           

          - wyjaśnia, kiedy jest nam potrzebna znajomość kierunków świata,

          - omawia, w jaki sposób przyroda pomaga nam      w wyznaczaniu kierunków świata.

          - posługuje się kompasem przy wyznaczaniu kierunków świata,

          - wyznacza kierunki świata za pomocą gnomonu i Słońca.

          - opisuje kierunki świata na róży kierunków

          - wskazuje kierunki świata główne                 i pośrednie,

          - omawia sposób wyznaczania kierunków świata w nocy.

          - omawia sposoby wyznaczania kierunków świata              w sytuacji, gdy nie ma przyrządów i Słońca

          - określa kierunki świata w terenie.

          - określa główne           i pośrednie kierunki świata       w terenie za pomocą dostępnych przyrządów,

          - wyznacza kierunki świata           w terenie na podstawie obserwacji elementów przyrodniczych.

          41. Do czego służy podziałka?

           

          - wyjaśnia znaczenie słowa plan i skala

          - wyjaśnia, do czego potrzebna jest skala przy rysowaniu planów,

          - odczytuje z legendy,           w jakiej skali jest wykonany plan.

          - rysuje proste plany w skali 1:1, 1:10

          - posługuje się podziałką liniową

          - podaje przykłady zastosowania różnych planów.

           - rysuje obiekty          podanych dowolnych skalach,

          - rysuje proste plany w skali 1:100.

          - szacuje na podstawie skali planu, czy zmieści się on na kartce papieru.

          - wyciąga wnioski dotyczące zależności zastosowanej skali od wielkości obiektu na planie.

          - oblicza rzeczywiste wymiary obiektów za pomocą skali.

          42. Jak czytać mapę topograficzną?

          - identyfikuje na mapie znaki topograficzne,

          -odczytuje na mapie topograficznej i wskazuje położenie np. lasu, szkoły, kościoła.

          -określa kierunki świata na mapie topograficznej,

          -rozpoznaje mapę topograficzną spośród innych map,

          -wskazuje zastosowania planu i mapy.

          -wyznacza zgodnie z opisem na mapie topograficznej trasę wędrówki,

          -posługuje się legendą mapy topograficznej do planowania trasy wycieczki.

          -analizuje mapy topograficzne pod względem ilości zabudowań i innych elementów.

           

          -oblicza rzeczywiste odległości przedstawione na mapie topograficznej,

          -orientuje mapę       w terenie.

          43. Poznajesz formy ukształtowania powierzchni Ziemi

           

          - wymienia formy terenu,

          - wskazuje, które z form są wklęsłe, a które wypukłe.

           

          - rozpoznaje na ilustracjach poszczególne formy terenu,

          - wskazuje                  i podaje nazwy elementów pagórka.

          - nazywa obserwowane na ilustracjach rodzaje ukształtowania terenu,

          -określa różnice między pagórkiem, wzgórzem, a górą

          -opisuje sposób pomiaru pagórka.

          -posługuje się niwelatorem szkolnym.

           

          - wykonuje pomiar wysokości pagórka,

          - szacuje wysokość  pagórka przed pomiarem.

          44. Jak wyznaczyć trasę wycieczki?

          - prawidłowo ubiera się na wycieczkę, zabiera                z domu rzeczy niezbędne podczas pieszej wycieczki.

          - informuje rodziców               o przewidywanej godzinie powrotu oraz niezbędnym wyposażeniu.

          - ocenia przydatność butów ( trampki, adidasy, kalosze) w zależności od pory roku, pogody i długości trasy.

          - omawia cel wycieczki oraz trasę,

          -posługuje się kompasem.

          - wybiera mapę           w odpowiedniej skali na wycieczkę.

          - planuje wycieczkę                      z uwzględnieniem jej celu.

          - śledzi na mapie trasę podczas trwania wycieczki.

          - opisuje trasę wycieczki korzystając                   z legendy,

          - prawidłowo dokumentuje wycieczkę.

          - orientuję mapę topograficzną

          - planuje i opisuje dłuższe trasy wycieczek na podstawie mapy topograficznej.

          - oblicza rzeczywistą trasę wycieczki na podstawie podziałki liniowej,

          - oblicza długość rzeczywistą poszczególnych fragmentów trasy wycieczki np.: między obiektami przewidzianymi do zwiedzania.

          45. Jak wykonać pomiary                 w terenie?

          - wyjaśnia, potrzebę doskonalenia umiejętności szacowania odległości w terenie,

          - mierzy długość swojej pary kroków,

          - posługuje się taśma mierniczą przy mierzeniu niewielkich odległości.

          -przelicza (krótkie odcinki) ilość par kroków odległości w przybliżeniu,

          - podaje szacunkowe długości krótkich odcinków.

          - przelicza (na dłuższych odcinkach) liczbę par kroków                     i określa długości danych odcinków,

          - szacuje odległości w terenie.

          - określa szacunkowe odległości w terenie na podstawie widoczności obiektów.

          - określa                     w przybliżeniu wysokości różnych obiektów zmierzonych na podstawie porównania długości cienia.

          46. Co to są wody powierzchniowe?

           

           

          - podaje przykłady wód płynących i stojących.

          - podaje przykłady zbiorników sztucznych                    i naturalnych,

          - wymienia wody występujące                 w najbliższej okolicy.

          - charakteryzuje wygląd jeziora „starego”                       i „młodego”,

          - definiuje pojęcia bagno, staw, jezioro

          .

          - rozpoznaje w terenie i nazywa wody powierzchniowe           w najbliższej okolicy

          - charakteryzuje wpływ różnych czynników na wody powierzchniowe.

          47.Obserwujesz rzekę w swojej okolicy

           

          - wyjaśnia pojęcia: źródło rzeki, ujście rzeki, dopływ prawy, dopływ lewy.

          - podaje przykłady gospodarczego wykorzystania rzeki na przykładzie rzeki najbliższej.

          - opowiada jak płynie rzeka i jaką pracę wykonuje (bez podziału na rodzaj biegu).

          - wymienia możliwości gospodarczego wykorzystania rzeki.

          - wymienia jedną cechę charakterystyczną dla rzeki płynącej w biegu górnym, środkowym               i dolnym.

          - podaje cechy działalności rzeki     w biegu górnym, środkowym,                 i dolnym

          - definiuje pojęcia nurt rzeki koryto            i dolina rzeki, rozpoznaje                    i wskazuje                     w terenie.

          - omawia, w jaki sposób można ocenić kierunek płynięcia rzeki

          - ocenia stopień wykorzystania gospodarczego rzeki   w najbliższej okolicy.

          - ocenia niszczącą  i budującą działalność rzeki na podstawie wyglądu brzegów, szybkości płynięcia i in.

          48. Powtórzenie działu „Wycieczki po okolicy”

           

          - wskazuje zastosowania planu i mapy

          - odczytuje skalę mapy

          - rozpoznaje proste znaki topograficzne

          - wymienia formy ukształtowania powierzchni, wskazuje na formy wypukłe i wklęsłe

          - zna długość swojej pary kroków,

          - posługuje się taśmą mierniczą.

          - podaje przykłady wód płynących i stojących.

          - podaje przykłady gospodarczego wykorzystania rzeki na przykładzie rzeki najbliższej okolicy.

          - definiuje pojęcia: źródło rzeki, ujście rzeki, dopływ prawy, dopływ lewy.

          - posługuje się kompasem przy wyznaczaniu kierunków świata.

          - rysuje proste plany w skali 1:1, 1:10.

          - rozpoznaje mapę topograficzną spośród innych map do wyboru.

          - określa kierunki świata na mapie topograficznej

          - oblicza krokami długość niewielkich odcinków.

          - podaje przykłady zbiorników sztucznych                 i naturalnych

          - wymienia wody występujące               w najbliższej okolicy.

           

          - rysuje obiekty           w podanych dowolnych skalach,

          - określa kierunki świata w terenie.

          - opisuje kierunki świata na róży kierunków

          - wyznacza zgodnie z opisem na mapie topograficznej trasę wędrówki.

          - rozpoznaje formy ukształtowania powierzchni na podstawie opisu, ilustracji oraz          w terenie.

          - planuje wycieczkę                    z uwzględnieniem jej celu.

          - opisuje trasę wycieczki korzystając                   z legendy

          - charakteryzuje wygląd jeziora “starego”                        i “młodego”,

          - wyjaśnia pojęcia bagno, staw, jezioro

          -rozpoznaje           w terenie i nazywa wody powierzchniowe     w najbliższej okolicy.

          - wyjaśnia pojęcia nurt rzeki, koryto           i dolina rzeki,

          - podaje cechy działalności rzeki  w biegu górnym, dolnym                           i środkowym.

          - wyjaśnia, co to znaczy zorientować plan, mapę

          - orientuję mapę topograficzną.

          przelicza (na dłuższych odcinkach) liczbę par kroków i określa długości danych odcinków.

          - wybiera mapę                  w odpowiedniej skali na wycieczkę np. rowerową lub pieszą.

          - określa                         w przybliżeniu wysokości różnych obiektów, zmierzone na podstawie porównania długości cienia

          - określa szacunkowe odległości w terenie na podstawie widoczności obiektów.

          - ocenia stopień wykorzystania gospodarczego rzeki  w najbliższej okolicy.

          - posługuje się kompasem, śledzi trasę podczas trwania wycieczki.

          - oblicza odległości rzeczywiste korzystając ze skali liniowej,

          - oblicza długość rzeczywistą poszczególnych fragmentów trasy wycieczki np.: między obiektami przewidzianymi do zwiedzania,

          - określa                      w przybliżeniu wysokości różnych obiektów, zmierzone na podstawie porównania długości cienia,

          - charakteryzuje wpływ różnych czynników na wody powierzchniowe

          - ocenia niszczącą  i budującą działalność rzeki na podstawie wyglądu brzegów, szybkości płynięcia i In.

          - rozwiązuje poprawnie test podstawowy (A lub B) i dodatkowo test trudny (T).

          Dział 7 – OBSERWACJE ŻYCIA W OKOLICY

           

          49. Jakie rośliny         i zwierzęta żyją         w twojej okolicy?

          - rozpoznaje pospolite drzewa, krzewy i rośliny zielne,

          - rozpoznaje i nazywa pospolite zwierzęta występujące w najbliższej okolicy.

          - wskazuje różnice między drzewem iglastym                        a liściastym,

          - wyjaśnia czym różni się drzewo od krzewu                     i rośliny zielnej,

          -wskazuje pień             i koronę drzewa.

          - podaje przykłady bylin występujących          w najbliższej okolicy.

          - wyjaśnia co to są byliny.

          - podaje różnice między roślinami jednorocznymi, dwuletnimi                   i wieloletnimi.

           

          50. Wyruszasz na wycieczkę do lasu

           

          - określa, co to jest las,

          - wymienia funkcje lasu,

          - podaje podstawowe zasady zachowania się         w lesie.

          - podaje znaczenie tablic informacyjnych umieszczanych przy wejściu do lasu.

          - wyjaśnia różnicę między lasem liściastym, iglastym                          i mieszanym.

          - wyjaśnia znaczenie pojęć: buczyna, bór, las mieszany.

          - prezentuje samodzielnie opracowany regulamin pobytu w lesie.

          51. Rośliny w lesie tworzą warstwy

           

          - wymienia warstwy roślinności w lesie,

          - podaje przykłady grzybów jadalnych, niejadalnych i trujących.

          - podaje przykłady roślin tworzących poszczególne warstwy.

          - opisuje temperaturę powietrza, wilgotność                     i nasłonecznienie występujące             w lesie poszczególnych warstwach lasu,

          - opisuje, jak można poznać las za pomocą różnych zmysłów.

          - uzasadnia, dlaczego rośliny runa leśnego kwitną wczesną wiosną,

          - wyjaśnia znaczenie ściółki leśnej dla życia w lesie.

           

          - uzasadnia stwierdzenie: rośliny tworzące poszczególne warstwy w lesie są przystosowane do panujących w tych warstwach warunków.

          52. Organizmy żyjące w lesie oddziałują na siebie

          - wyjaśnia, dlaczego rośliny są nazywane producentami pokarmu,

          - wymienia nazwy roślinożerców, drapieżników                            i wszystkożerców,

          - podaje przykłady prostych łańcuchów pokarmowych występujących w lesie.

          - wyjaśnia na wybranych przykładach, czym się odżywiają roślinożercy, mięsożercy                   i wszystkożercy.

           

          - wskazuje przystosowania roślinożercy, mięsożercy                   i wszystkożercy do zdobywania               i pobierania pokarmu.

           

          - uzasadnia, dlaczego roślina zielona jest zawsze pierwszym ogniwem w łańcuchu pokarmowym.

          - wyjaśnia, w jaki sposób odżywiają się rośliny.

          53. Jakie organizmy żyją na łące?

          - odróżnia trawy od innych roślin zielnych,

          - rozpoznaje 3 gatunki kolorowo kwitnących roślin łąkowych,

          - podaje przykłady zwierząt żyjących na łąkach.

          - wyjaśnia, czym jest zapylenie            i jaki jest cel tego procesu.

          - wymienia cechy charakterystyczne łąk,

          - rozróżnia rośliny zielne i zdrewniałe       i uzasadnia taki podział,

          - wymienia cechy charakterystyczne traw.

          - rozróżnia trawy              i turzyce.

          - wyjaśnia, jakimi cechami i dlaczego różnią się kwiaty roślin wiatropylnych             i owadopylnych.

          54. Jakie znaczenie mają łąki?

          - wymienia korzyści czerpane z łąk przez człowieka,

          - wymienia zwierzęta wypasane w Polsce,

          - podaje przykłady produktów znanych                    z życia codziennego, pochodzących od wypasanych zwierząt.

          - wyjaśnia, co to jest pastwisko,

          - uzasadnia szkodliwość wypalania łąk.

          - opisuje zabiegi prowadzone na łąkach przez człowieka.

          - wyjaśnia, na czym polega rola bakterii żyjących                       w brodawkach korzeni roślin bobowatych.

          - wyjaśnia, na czym polega symbioza organizmów.

          55. Co uprawia się na polach?

          - określa cel tworzenia pól uprawnych,

          - wymienia produkty otrzymywane                         z poszczególnych zbóż.

          - rozpoznaje zboża uprawiane w Polsce.

          - wymienia główne zabiegi prowadzone przez człowieka na polu  i uzasadnia ich znaczenie.

          - wyjaśnia różnicę między zbożami jarymi i ozimymi,

          - wyjaśnia, na czym polega płodozmian.

          - wymienia                        i nazywa środki ochrony roślin.

          56. Jak się wykorzystuje rośliny użytkowe?

          - wymienia produkty otrzymywane z ziemniaków i buraków cukrowych,

          - wymienia rośliny,                     z których produkuje się włókno  i olej.

          - podaje przykłady roślin warzywnych                    i przyprawowych.

          - omawia zastosowanie                 i wykorzystanie różnych rodzajów   i różnych części roślin,

           

          - definiuje pojęcie rośliny okopowe, warzywne, przyprawowe,

          - korzysta                       z informacji znajdujących się               w poradnikach, atlasach, internecie.

          57. Jak powstają owoce?

          - wyjaśnia co to jest sad,

          - wymienia drzewa                    i krzewy uprawiane                 w sadach.

          - wskazuje                      i podaje nazwy części kwiatu,

          - wyjaśnia, jaka jest rola pszczół  w powstawaniu owoców.

          - określa funkcje poszczególnych części kwiatu,

          - wyjaśnia, w jaki sposób zwierzęta pomagają ludziom w walce                      z owadami szkodnikami.

          - opisuje zmiany zachodzące w kwiatach po ich zapyleniu.

           

          - wyjaśnia, na czym polega jednostronność pojęcia szkodnik.

          58. Poznajesz rośliny nieużytków                   i rośliny trujące

          - uzasadnia, dlaczego nie wolno próbować nieznanych roślin,

          - rozpoznaje wybrane gatunki roślin towarzyszących człowiekowi.

          - podaje przykłady środowisk życia roślin stworzo­nych przez człowieka.

          - wyjaśnia, dlaczego leki             (w szczególności zawierające wyciągi z roślin) należy zażywać pod kontrolą lekarza.

          - wyjaśnia, na czym polega jednostronność pojęcia: chwasty,

          - podaje przykłady leczniczego wykorzystania roślin.

          - opisuje wybrane gatunki roślin trujących i efekty ich spożycia.

          59. Powtórzenie działu „Obserwacje życia w okolicy”

          - wymienia i rozpoznaje wybrane rośliny                          i zwierzęta występujące             w różnych środowiskach,

          - omawia znaczenie lasów, łąk, sadów i pól uprawnych dla człowieka.

           

          - podaje przykłady łańcuchów pokarmowych występujących           w lesie, na łące, na polu                        i w sadzie.

          - wskazuje podobieństwa                 i różnice między lasem, sadem, łąką  i polem uprawnym.

          - omawia warstwowość poznanych środowisk,

          - wyjaśnia zróżnicowany udział człowieka w tworzeniu poszczególnych środowisk.

          - podaje różnice między roślinami jednorocznymi, dwuletnimi                  i wieloletnimi.

          - uzasadnia stwierdzenie: rośliny tworzące poszczególne warstwy w lesie są przystosowane do panujących w tych warstwach warunków,

          - wyjaśnia, w jaki sposób odżywiają się rośliny,

          - wyjaśnia, jakimi cechami i dlaczego różnią się kwiaty roślin wiatropylnych                    i owadopylnych,

          - wyjaśnia, na czym polega jednostronność pojęcia szkodnik,

          - rozwiązuje poprawnie test podstawowy (A lub B) i dodatkowo test trudny (T).

          Dział 7 – OCHRONA ŚRODKOWISKA

           

          60. Jak możesz chronić przyrodę w twojej okolicy?

          - wymienia formy ochrony przyrody stosowane              w Polsce,

          - podaje przykład parku narodowego położonego najbliżej miejsca zamieszkania i wskazuje go na mapie,

          - opisuje podstawowe zasady zachowania się na terenie parku narodowego,

          - podaje możliwości  sposoby ochrony przyrody przez ucznia klasy 4.

          - wyjaśnia, w jaki sposób jest chroniona przyroda w Polsce,

          - wyjaśnia co oznacza skrót: LOP.

           

          - podaje przykłady rezerwatów przyrody                     i pomników przyrody,

          - wskazuje miejsca w okolicy zasługujące na ochronę uzasadnia wybór.

          - opisuje zadania szkolnego koła Ligi Ochrony Przyrody.

           

          - uzasadnia, dlaczego ochrona przyrody ma w Polsce długą tradycję.

           

          61. Zanieczyszczenia środowiska zagrażają organizmom

          - podaje przykłady działalności człowieka niekorzystnie wpływającej na środowisko,

          - wyjaśnia, dlaczego śmieci wyrzucane                w nieodpowiednich miejscach są niebezpieczne.

          - wyjaśnia, co to jest zanieczyszczenie środowiska,

          - wskazuje skutki kwaśnych opadów.

          - podaje przykłady zanieczyszczeń, które zagrażają roślinom i zwierzętom wodnym.

           

          - proponuje proste sposoby eliminowania zanieczyszczeń środowiska.

          - wyjaśnia, jak powstają kwaśne opady.

           

          62. Badasz wpływ substancji na rośliny

          - wymienia czynniki niezbędne roślinom do życia,

          - wyjaśnia, jaki wpływ na rośliny ma niedobór światła.

          - proponuje proste doświadczenie sprawdzające wpływ wody na kiełkowanie nasion grochu.

          - proponuje proste doświadczenia sprawdzające wpływ wybranego czynnika na wzrost i rozwój rośliny.

          - wyjaśnia, dlaczego rośliny należy nawozić odpowiednim rodzajem nawozów.

          - uzasadnia stwierdzenie: każda roślina potrzebuje wody  w odpowiedniej dla siebie ilości.

           

          63. Co to jest rolnictwo ekologiczne?

          - wymienia cechy gospodarstwa: tradycyjnego, intensywnego                         i ekologicznego.

          - wskazuje wady              i zalety różnych sposobów gospodarowania,

          - ocenia, czy gospodarstwo (jego rodziny lub inne położone w okolicy) mogłoby zostać przekształcone               w ekologiczne.

          - uzasadnia, dlaczego rozwój rolnictwa ekologicznego może być szansą rozwoju dla wielu gospodarstw                w Polsce.

          - przedstawia projekt gospodarstwa ekologicznego.

          64. Domowe wydatki można ograniczyć

          - opisuje co to jest budżet domowy,

          - wymienia składniki budżetu domowego.

           

          - wymienia przykłady własnych działań powodujących zmniejszenie wydatków na zużycie wody               i prądu elektrycznego.

          - dzieli poszczególne wydatki do na grupy budżetu domowego,

          - podaje znaczenie oszczędzania wody  i energii elektrycznej dla środowiska naturalnego.

          - wyjaśnia dlaczego wydatki nie powinny przekraczać dochodów w budżecie domowym.

           

          - planuje miesięczny  budżet rodziny                          w zależności od jej dochodów.

          65. Dlaczego trzeba sprzątać Ziemię?

          - wymienia źródła zanieczyszczeń środowiska,

          - segreguje odpady na papier, szkło, tworzywa sztuczne.

          - podaje przykłady zanieczyszczeń pochodzących             z różnych źródeł,

          - wymienia sposoby ograniczania zanieczyszczeń.

          - uzasadnia potrzebę segregacji odpadów,

          - rozpoznaje po oznakowaniu opakowania nadające się do recyklingu.

          - podaje przykłady wyrobów pochodzących                      z recyklingu.

          - definiuje określenia biodegradacja                  i recykling,

          - omawia znaczenie symboli (piktogramów) znajdujących się na opakowaniach.

           

          66. Jak być przyjaznym dla środowiska?

          - podaje sposoby oszczędzania wody                       i energii w gospodarstwie domowym,

          - podaje zasady postępowania z różnymi rodzajami śmieci.

          - uzasadnia konieczność oszczędzania wody i energii,

          - uzasadnia potrzebę segregacji śmieci.

          - analizuje swoje codzienne działania pod kątem wpływu na środowisko.

          - wprowadza w życie wybrane działania proekologiczne.

          - przedstawia projekt „ekologicznego” domu.

          67. Powtórzenie działu „Ochrona środowiska”

          - podaje przykłady działań prowadzących do oszczędzania wody                    i energii.

          - wymienia źródła zanieczyszczeń wynikające                       z działalności człowieka,

          - krótko omawia formy ochrony przyrody stosowane                   w Polsce.

          - podaje, jakie rodzaje zanieczyszczeń pochodzą                               z poszczególnych źródeł,

          - na wybranych przykładach przedstawia skutki zanieczyszczeń dla środowiska i człowieka.

          - uzasadnia, że tworzenie gospodarstw ekologicznych przyczynia się do poprawy jakości środowiska.

          - rozwiązuje poprawnie test podstawowy (A lub B) i dodatkowo test trudny (T).

                         

          -